Główne czynniki prowokujące napad migreny
- Hormony kobiece (estrogeny i progesteron) są jednym z czynników wywołujących migreny. Dlatego migrena trzykrotnie częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn.
Okres okołomiesiączkowy (głównie przed i w trakcie) to czas sprzyjający migrenie, podobnie okres owulacji, leki hormonalne – antykoncepcja, HTZ. - Zbyt długi ale też zbyt krótki sen (optymalnie 7-9 godzin)
- Stres a także okres odprężenia po stresie
- Dieta – okresy głodzenia, zbyt mała podaż płynów, jakość diety (o tym poniżej)
- Czynniki atmosferyczne (m. in gwałtowne zmiany ciśnienia atmosferycznego, pogody, wiatry, zmiana strefy czasowej/klimatu)
- Silne bodźce zewnętrzne – np. zapachy, inne silne doznania słuchowe czy wizualne (głośny dźwięk, bardzo jasne lub pulsujące światło), mogą wywoływać migreny.
- Zmęczenie i wysiłek fizyczny
- Leki – m. in. Nitrogliceryna i jej pochodne, histamina, nifedypina, ranitydyna, estrogeny
Dieta w migrenie - czynniki prowokujące
- Czerwone wino
Alkohol powodując rozszerzenie naczyń krwionośnych może wyzwalać ataki migreny. Ponadto powoduje również odwodnienie organizmu, które jest przyczyną bólów głowy. U osób szczególnie wrażliwych nawet niewielka dawka alkoholu może wywołać ból głowy.
Szczególnie prowokujące działanie ma czerwone wino z uwagi na obecność fenoli. - Czekolada
W tym wypadku ważny jest rodzaj i ilość. Gorzka czekolada zawiera dużo flawonoidów wykazujących korzystne dla zdrowia działanie antyoksydacyjne (przeciwdziała utlenianiu się pierwiastków i związków). Dla osób z migreną spożycie czekolady gorzkiej stwarza największe ryzyko wywołania napadu bólu. Czekolady mleczna i biała, spożywane w umiarkowanych ilościach, są najczęściej dobrze tolerowane. Istotna jest również ilość spożywanej czekolady – u każdego inna porcja może wywoływać ból głowy. Istotne jest także czy są jednocześnie inne czynniki prowokujące. Niektóre kobiety mają ochotę na czekoladę w czasie zmian hormonalnych (okres okołomiesiączkowy) oraz w sytuacjach stresowych – zatem możliwe że kumulacja czynników prowokujących ma tu większe znaczenie niż samo spożycie czekolady. Niezależnie od wszystkiego w prewencji migreny należy unikać spożywania czekolady w większych ilościach. - Ser żółty i sery dojrzewające, pleśniowe
Zawarta w nich tyramina należy do związków nazywanych aminami biogennymi, które poprzez pobudzenie obwodowego układu adrenergicznego wpływają
na naczynia krwionośne mózgu – może to wywoływać migrenowy ból głowy.
W największej ilości tyramina występuje w serach dojrzewających i pleśniowych, takich jak cheddar, brie, parmezan, roquefort.
Tyramina występuje także w winie typu wermut, chianti, także w piwie, podrobach, niektórych wędlinach i kiełbasach typu bologna, salami, w czekoladzie, przejrzałych bananach i innych fermentujących owocach oraz produktach przygotowanych
na bazie soi. - Kofeina
Jest substancją występującą w kawie, herbacie, czekoladzie, napojach energetyzujących, coli. W początkowej fazie migreny podaż kofeiny może być pomocna w łagodzeniu bólu. Kofeina wywołuje migrenę, jeśli przyjmuje się ją
w dużych ilościach, np. przy wysokim spożyciu kawy i równoczesnym stosowaniu leków przeciwbólowych zawierających w swym składzie kofeinę. Napoje zawierające kofeinę mają ponadto działanie odwadniające a jest to dodatkowy czynnik prowokujący - Cytrusy
- Orzechy, pestki nasionSubstancje dodatkowe do żywności
Migreny mogą być wywoływane również przez substancje dodatkowe występujące w żywności.
Należy unikać produktów z dużą zawartością glutaminianu sodu, siarczynami, barwnikami (czerwień koszenilowa) czy aspartamu (słodzik).
* Glutaminian sodu ma symbol E-621 – stosowany jest do produkcji takich produktów jak chipsy, nachosy, krakersy, zupy i sosy w proszku, kostki rosołowe, buliony, mieszanki przyprawowe z dodatkiem glutaminianu sodu, gotowe dania, dressingi i ketchupy. Jednorazowa dawka glutaminianu sodu powyżej 5 g może wywołać tzw. „Zespół kuchni chińskiej” objawiający się silnym bólem głowy z zaczerwienieniem skóry głównie twarzy, uczucie napływu krwi do głowy z zawrotami głowy i dyskomfortem w obrębie jamy brzusznej)
* Azotany i azotyny (E-250 i E-252) zawierają wędliny; szynki, kiełbasy i salami także bekon czy parówki.
* Aspartam (E-951) może znajdować się w produktach typu light – ciastkach, cukierkach bez cukru, gumach do żucia bez cukru.
* Barwniki mogą znajdować się np. w napojach, cukierkach, wyrobach cukierniczych.
Informacje o substancjach dodatkowych w spożywanej żywności znajdują się na etykietach produktu.
Migrena – zalecenia dietetyczne dla migreników
- Redukcja nadwagi/otyłości.
- Regularne posiłki 4-5 /dobę Nie wolno dopuszczać do silnego uczucia głodu, ponieważ niski poziom glukozy może sprowokować atak migreny.
- Odpowiednia do temperatury i aktywności podaż płynów
- Redukcja kofeiny – kofeina może wyzwolić migrenę . Nie spożywać napojów energetyzujących i innych napojów zawierających kofeinę (cola).
Kawę ograniczyć do 1-2 filiżanek jeśli trudno nam funkcjonować bez niej. - Spożywać jak najmniej przetworzone świeże produkty (nieprzetworzone, chude mięso, owoce i warzywa).
Substancje rekomendowane w profilaktyce migreny
W diecie migrenowej powinna znaleźć się żywność będąca bogatym źródłem:
- magnezu (np. rośliny strączkowe, szpinak, ziemniaki, orzechy, pieczywo pełnoziarniste),
- koenzymu Q10 (np. ryby, podroby, szpinak, brokuły),
- ryboflawiny (np. mleko, jogurty, brokuły, migdały, jaja, wędliny).
- kwasów omega-3 (np. siemię lniane, łososie, tuńczyki, makrele) [5].
Opracowanie: Anna Kurdyła, specjalista neurolog w Centrum Medycznym NeuroProtect.
Piśmiennictwo:
- Scher AI, Stewart WF, Lipton RB. Caffeine as a risk factor for chronic daily headache: a population-based study. Neurology. 2004; 63(11):2022-27.Sun-Edelstein C and Mauskop A. Foods and supplements in the management of migraine headaches. Clin J Pain 2009;25:446-452.
- Rockett, F. C. et al. Dietary aspects of migraine trigger factors. Nutr. Rev. 70, 337–356 (2012).
- Kryteria diagnostyczne i leczenie migreny w oparciu o obowiązujące zalecenia międzynarodowe Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Bólu Głowy dotyczące leczenia migreny prof. dr hab. med. Adam Stępień Klinika Neurologii Wojskowego Instytutu Medycznego, Warszawa Medycyna po Dyplomie 2011(20); 9(186): 81-87
- www.abcmigrena.pl
