Choroba alzheimera

Choroba Alzheimera to postępująca choroba neurodegeneracyjna,
będąca najczęstszą przyczyną demencji u osób starszych. Jej nazwa pochodzi od niemieckiego psychiatry Aloisa Alzheimera, który jako pierwszy opisał zmiany patologiczne z nią związane. Choroba ta charakteryzuje się stopniowym pogorszeniem funkcji poznawczych, a jej objawy obejmują utratę pamięci, trudności w myśleniu abstrakcyjnym, zaburzenia mowy oraz trudności w wykonywaniu codziennych czynności.

Początkowe objawy choroby Alzheimera są często subtelne, takie jak zapominalstwo i trudności w skupianiu uwagi. W miarę postępu choroby stają się one bardziej widoczne, prowadząc do utraty zdolności do samodzielnego funkcjonowania. Osoby z zaawansowanym stadium choroby mogą mieć trudności z rozpoznawaniem bliskich osób, a także doświadczają zmian w zachowaniu i osobowości.

Patogeneza choroby Alzheimera związana jest z gromadzeniem się beta-amyloidu w mózgu, co prowadzi do utraty komórek nerwowych i zaniku połączeń synaptycznych. Innym istotnym elementem choroby jest gromadzenie się neurofibrylarnych splątków, związanych z białkiem tau. Czynniki genetyczne, środowiskowe
i wiekowe mogą wpływać na ryzyko rozwoju tej choroby.

Diagnostyka choroby Alzheimera opiera się na dokładnym wywiadzie zarówno od pacjenta jak i opiekuna, badaniu neurologicznym, ocenie historii medycznej pacjenta i leków. Skala oceny funkcji poznawczych, takie jak Mini-Mental State Examination (MMSE), jest często wykorzystywana w procesie diagnostycznym. Badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny (MRI) i tomografia komputerowa (CT), mogą pomóc w wykluczeniu innych przyczyn objawów. Badania laboratoryjne, w tym testy na obecność biomarkerów z płynu mózgowo-rdzeniowego, takie jak beta-amyloid i białko tau, mogą być przydatne w potwierdzeniu diagnozy. Wczesna diagnoza pozwala na wdrożenie skuteczniejszych interwencji i leczenia. 

Obecnie szeroko dostępne terapie takie jak inhibitory acetylocholinesterazy oraz memantyna (leczenie objawowe) skupiają się głównie na łagodzeniu symptomów i poprawie jakości życia pacjentów. Dlatego też, od dwóch dekad trwają intensywne badania nad lekami przyczynowymi – modyfikującymi przebieg choroby. Najbardziej obiecujące wydają się być leki anty-amyloidowe. Aktualnie potwierdzono w badaniach klinicznych skuteczność przeciwciał monoklonalnych usuwających beta-amyloid z mózgu (Lecanemab, Donanemab, Aducanumab), które w istotny sposób spowalniają postęp choroby. Leki te są w trakcie rejestracji i najpewniej w niedługim czasie pojawią się do użytku. Innym ważnym aspektem terapeutycznym są działania pozafarmakologiczne takie jak terapia zajęciowa, trening pamięci oraz właściwa opieka nad pacjentem z demencją. Współpraca z rodziną pacjenta jest kluczowa dla uzyskania najlepszych efektów terapeutycznych.