Choroba parkinsona
Choroba Parkinsona (PD) to przewlekła, postępująca choroba neurodegeneracyjna. Prowadzi do postępujących zaburzeń ruchowych w postaci drżenia, sztywności mięśni, spowolnienia, zaburzeń koordynacji i chodu. Mogą towarzyszyć jej również inne objawy takie jak depresja, zaburzenia snu, problemy z połykaniem, ślinotok, zaburzenia w oddawaniu moczu czy zaparcia. Jej nazwa pochodzi od brytyjskiego lekarza Jamesa Parkinsona, który jako pierwszy opisał tę chorobę w 1817 roku. Charakteryzuje się utratą komórek nerwowych w obszarze mózgu znanym jako istota czarna, odpowiedzialnym za produkcję neuroprzekaźnika zwanego dopaminą. Dopamina pełni kluczową rolę w regulacji ruchów i koordynacji. Wraz z jej niedoborem, komunikacja między komórkami nerwowymi jest zakłócona, co prowadzi do objawów charakterystycznych dla PD. Czynniki ryzyka rozwoju choroby Parkinsona obejmują genetykę, środowisko, wiek i płeć. Jednak większość przypadków PD ma charakter sporadyczny, co oznacza, że nie są dziedziczone.
Diagnoza choroby Parkinsona opiera się na obserwacji charakterystycznych objawów ruchowych. Lekarz neurolog przeprowadza szczegółowy wywiad medyczny w tym w kierunku objawów nie związanych z ruchem. Analizuje historię medyczną pacjenta oraz przeprowadza szczegółowe badanie neurologiczne.
Skale oceny funkcji ruchowych i pozaruchowych, takie jak UPDRS, pomagają w ocenie stopnia zaawansowania choroby. Badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa, służą do wykluczenia innych przyczyn objawów neurologicznych. Najbardziej czułym badaniem diagnostycznym jest DaTSCAN – badanie z neuroizotopem obrazujące gromadzenie dopaminy w mózgu. Test leczenia próbnego, np. podanie lewodopy i obserwacja czy objawy się zmniejszają, może być stosowany w celu potwierdzenia diagnozy.
Leczenie choroby Parkinsona opiera się na łagodzeniu objawów, ponieważ obecnie nie istnieje skuteczne lekarstwo zdolne zatrzymać postęp choroby. Leki, takie jak lewodopa, agoniści dopaminy, inhibitory MAO-B i COMT oraz leki antycholinergiczne, stosowane są w zależności od rodzaju i stopnia zaawansowania objawów. Innowacyjne terapie w PD obejmują również głęboką stymulację mózgu (DBS), która polega na implantacji elektrod w głębokie struktury mózgu, dostarczających impulsy elektryczne w celu poprawy kontroli ruchowej. Badania nad terapiami genowymi czy przeciwciałami monoklonalnymi przeciwko alfa-synukleinie (białku odpowiedzialnemu za niszczenie komórek nerwowych) mającymi na celu zahamowanie procesu degeneracji komórek nerwowych są obecnie w fazie eksperymentalnej. Wsparcie psychologiczne, rehabilitacja i edukacja pacjentów oraz ich rodzin są równie istotne w optymalnym prowadzeniu pacjenta z chorobą Parkinsona.